Grote verkeersveiligheidswinst met simpele maatregelen
Een verkeersontwerp kan er op papier (en op straat) prima uitzien, maar in de praktijk toch leiden tot ongewenst of onveilig gedrag van weggebruikers. Hoe komt dit en hoe kan de situatie worden verbeterd, zonder ingrijpende maatregelen?
De gedragsanalyse verkeersveiligheid is dé manier om het verkeersgedrag in beeld te brengen en te achterhalen hoe ongewenst of onveilig gedrag kan worden aangepakt.
- Niets blijft ongezien. U kunt het probleem direct bij de juiste bron aanpakken. Daarmee bespaart u tijd en geld.
- Door te kijken naar Human Factors wordt duidelijk waarom weggebruikers zich gedragen zoals ze zich gedragen. U krijgt handvatten om het gedrag effectief te veranderen.
- Relatief goedkope oplossing(en), doordat met behulp van gedragsveranderingstechnieken de oplossing vaak simpel kan zijn.
Met (camera)observatie onderzoeken wij in korte tijd zowel het gedrag van de weggebruikers als de infrastructuur van de (onveilige) verkeerssituatie. De infrastructuur lokt immers vaak het (onveilige) gedrag van de weggebruikers uit. Tijdens de (camera)observatie analyseren een verkeerspsycholoog en een gecertificeerd verkeersveiligheidsauditor de situatie op basis van Human Factors en ‘potentiële conflicten’. U krijgt dus inzicht in verkeersgedrag, bijna-ongevallen, onregelmatigheden of onrechtmatigheden, zodat u doeltreffend de verkeersveiligheid kunt verbeteren. Met de gedragsanalyse verkeersveiligheid blijft niets ongezien.
Het voordeel van het specifiek kijken naar het gedrag van de weggebruiker, is dat hieruit vaak blijkt dat de infrastructuur niet helemaal op de schop hoeft om het gewenste gedrag te creëren. Soms kan het toepassen van simpele gedragsveranderingstechnieken de weggebruikers onbewust al een duwtje in de goede richting geven of herinneren aan het uitvoeren van bepaald gedrag.
Human factors
Om te achterhalen waarom weggebruikers zich gedragen zoals ze zich gedragen en om handvatten te hebben om het gedrag te veranderen, kijken we naar Human Factors. Hierbij gebruiken we de volgende kapstok.
- Waarnemen: Is de informatie die de weggebruiker vertelt “wat de bedoeling is” waarneembaar?
- Begrijpen: Begrijpt de weggebruiker, op basis van de aangeboden informatie, wat er van hem/haar wordt verwacht?
- Kunnen: Is de weggebruiker in staat om het gewenste gedrag te vertonen?
- Willen: Wil de weggebruiker het gewenste gedrag vertonen?
Als het antwoord op al deze vragen positief is, zal de weggebruiker het beoogde gedrag vertonen. Wanneer het op één of meerdere van deze aspecten fout gaat, zal dat onherroepelijk leiden tot ongewenst en/of onveilig gedrag.
Voorbeeld: Human Factors bij fietsoversteek
Bij een fietsoversteek, waarbij fietsers voorrang hebben op het kruisende verkeer, is het de bedoeling dat automobilisten stoppen voor de fietsoversteek en aan fietsers voorrang verlenen. Om ervoor te zorgen dat weggebruikers het beoogde gedrag vertonen is het van belang dat zij, vanuit het perspectief van human factors:
– de informatie die hen dit vertelt, waarnemen;
– begrijpen wat de bedoeling is;
– het gewenste gedrag kunnen vertonen;
– het gewenste gedrag willen vertonen.Waarnemen
De fietsoversteek en de voorrangssituatie moeten op tijd goed waarneembaar zijn. Anders worden automobilisten te laat geconfronteerd met de situatie en hebben zij geen tijd meer om te reageren. Uiteraard moeten ook de fietsers, aan wie voorrang moet worden verleend, waarneembaar zijn.
Begrijpen
De verkeerssituatie, inclusief bebording en markering, moet dusdanig duidelijk zijn dat automobilisten begrijpen wat de bedoeling is (voorrang verlenen). Daarnaast moeten ze “begrijpen” dat ze (als dat van toepassing is) vaart moeten minderen om de situatie goed te overzien. Als (een deel van de) automobilisten (onbewust) de inschatting maakt dat het niet nodig is om vaart te minderen voor de fietsoversteek (terwijl dat wel nodig is om de situatie goed te overzien), moeten aanvullende maatregelen worden getroffen.
Daarnaast moeten fietsers begrijpen dat ze geen voorrang hebben als ze afslaan om over te steken. Immers, recht doorgaand verkeer op dezelfde weg gaat voor, ondanks de aanwezige haaientanden. Dit is vaak een belangrijk knelpunt.
Kunnen
Automobilisten moeten voldoende tijd hebben om te kunnen stoppen. En ze moeten voldoende zicht hebben op naderende fietsers om juist te kunnen handelen.
Willen
Automobilisten willen (over het algemeen) doorrijden. Uiteraard willen ze ook geen ongeval veroorzaken. Daarom willen ze wel stoppen voor een fietser, maar aan “onnodig” stoppen hebben veel mensen een hekel. Een deel van de automobilisten wil derhalve geen vaart minderen, laat staan stoppen, als er geen fietser nadert. Zeker niet als ze, al dan niet bewust, maar vaak ook onterecht, de inschatting maken dat ze de situatie ook wel goed kunnen overzien zonder vaart te minderen.
Voordelen van cameraobservatie van het verkeer
Het grote voordeel van cameraonderzoek is dat geen enkele situatie “ongezien” blijft in het onderzoek, doordat vele uren/dagen geobserveerd worden. Zo kunnen we zien of het verkeersgedrag op maandagavond wellicht een ander beeld geeft dan op zaterdagochtend. Bovendien krijgt u ook een beeld van de frequentie van verschillende soorten conflicten. Daarnaast zeggen echte filmbeelden vaak meer dan foto’s met een tekstuele toelichting. Daardoor kunnen de problemen die zich voordoen, worden samengevat in korte video’s. Met deze video’s kunt u de problemen en mogelijke oplossingsrichtingen bespreken met collega’s, maar ze zijn ook geschikt voor de communicatie richting bijvoorbeeld belanghebbenden of de politiek, waarmee kan worden getoond dat de problemen goed zijn onderzocht en exact bekend is wat eraan schort.
Simpele maatregelen met groot effect
De gedragsscan aan de hand van de human factors geeft een uitstekend beeld van de aspecten waarop winst te behalen is. Het kan natuurlijk voorkomen dat de gedragsanalyse aanleiding geeft voor ingrijpende maatregelen. Maar verrassend vaak kunnen simpele, kleinschalige maatregelen bijdragen aan het verbeteren van de verkeersveiligheid. Daarbij kijken we ook naar de mogelijkheden om verkeersgedrag te veranderen met simpele gedragsveranderingstechnieken, zoals nudging of prompting.
Nudging verkeersdeelnemers
Met nudging stuur je mensen (zonder dat ze het zelf in de gaten hebben) in de goede richting, maar behouden ze wel hun keuzevrijheid. Denk hierbij aan de plek waar iemand gaat staan als hij wacht voor het verkeerslicht. Als grote groepen fietsers moeten wachten voor een verkeerslicht, kunnen zij de doorgang voor andere, afslaande fietsers blokkeren, waardoor deze afslaande fietsers bijvoorbeeld uitwijken over het trottoir. Het aanbrengen van een simpele markering (nudge), kan er al voor zorgen dat wachtende fietsers zich anders opstellen, waardoor de doorgang voor andere fietsers niet wordt geblokkeerd.
Weggebruikers prompten
Een prompt helpt mensen herinneren aan de connectie tussen een trigger en het bijbehorende gedrag. Het is dus een hint of extra stimulus om bepaald gedrag te vertonen, die vaak op een positieve manier wordt bekrachtigd. Denk bijvoorbeeld aan het stimuleren van het wachten op groenlicht. Door het plaatsen van een bord met daarop een blije smiley en de tekst “wacht op groen” (prompt), kunnen weggebruikers effectief worden gestimuleerd om te wachten tot het verkeerslicht groen wordt.
Het rapport
U krijgt een objectieve verkeersveiligheidsanalyse van wat het probleem is op een specifieke locatie of kruispunt. U weet welk verkeersgedrag en welke verkeersconflicten voorkomen met welke frequentie, inclusief bijhorende beeldfragmenten. En u weet waarom weggebruikers zich op de locatie gedragen zoals ze zich gedragen. Tevens krijgt u advies over zowel infrastructurele als gedragsmaatregelen die bijdragen om de verkeersveiligheid te verbeteren.
Wilt u beter inzicht in de verkeersveiligheid op een bepaalde locatie? Onze gedragsanalyse verkeersveiligheid zorgt voor overtuigend bewijs van ongewenst verkeersgedrag of onveilige situaties. Vul hieronder uw gegevens in en wij nemen geheel vrijblijvend contact met u op.
