In opdracht van SmartwayZ.NL heeft DTV Consultants onderzocht wat het effect is als zwaar vrachtverkeer via een met verkeerslichten geregeld kruispunt de A67 oprijdt. Vooral op het gebied van verkeersveiligheid is het effect positief. Het aantal conflicten tussen invoegend en op de snelweg rijdend vrachtverkeer neemt namelijk af.
SmartwayZ.NL is een innovatief mobiliteitsprogramma waarin het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Rijkswaterstaat, de provincies Noord-Brabant en Limburg, diverse gemeenten, bedrijven en kennisinstellingen samen werken aan het vlotste, veiligste, slimste en meest robuuste mobiliteitsnetwerk van Nederland. Voor de reis van vandaag en de wereld van morgen. SmartwayZ.NL bestaat uit acht samenhangende deelopgaven en richt zich op de corridor Breda-Venlo (A58, A2, A67), de A2 Weert-Eindhoven, de N279 Veghel-Asten en Zuidoost-Brabant. Het programma heeft een looptijd tot 2026. Kijk op www.smartwayz.nl voor meer informatie.
Ter hoogte van Asten sluit de provinciale weg N279 aan op de A67. Op beide wegen rijden veel vrachtauto’s. De hoge intensiteiten vrachtverkeer op zowel de A67 als de opritten vanaf de N279 kunnen voor problemen of onveilige situaties leiden op en rondom de invoegstroken:
- Vrachtwagens rijden op de snelweg dicht achter elkaar en vormen een soort ‘muur’ op de rechterrijstrook. Dit geeft invoegende vrachtauto’s soms te weinig ruimte om in te voegen.
- De invoegstrook heeft maar een beperkte lengte, mede hierdoor kunnen vrachtauto’s niet altijd genoeg snelheid maken om in te voegen.
Michaël van Egeraat: ”We wilden vanuit het programma SmartwayZ.NL graag weten hoe we met smart mobility toepassingen veilig invoegen kunnen bevorderen. Dit is een aanvulling op de eerdere studie naar prioritering van vrachtverkeer op de N279 die door DTV Consultants is uitgevoerd. We vonden het daarom ook logisch om opnieuw deze expertise in te schakelen.”
Smart mobility maatregelen simuleren in Vissim
Een aantal smart mobility maatregelen zijn gebundeld in de speciaal voor dit project ontwikkelde module ‘Slim Invoegen’ om antwoord te kunnen geven op de onderzoeksvragen. Met het microsimulatiemodel Vissim simuleerden we de verkeersafwikkeling. Vervolgens konden we het effect van de module onderzoeken. Door te variëren in de hoeveelheid verkeer (ochtendspits en dalperiode) en verschillende instellingen van de module Slim Invoegen kregen we de effecten in beeld.
Zo werkt de module ‘Slim invoegen’
De verkeersregelinstallaties ter hoogte van het knooppunt N279-A67 kunnen met de module ‘Slim Invoegen’ vrachtverkeer prioriteit geven (of juist niet). Zo kan exact getimed worden op welk moment een vrachtwagen gaat invoegen op de A67. In de studie zijn verschillende instellingen van de module ‘Slim invoegen’ bekeken:
- Prioriteren van vrachtverkeer op de N279: doorrijden, want dan is het mogelijk om in te voegen voor het peloton op de snelweg
- Doseren van vrachtverkeer op de N279: even wachten, want dan kom je achter het peloton op de snelweg uit.
- Personenauto’s links laten rijden op de A67 (ruimte makend voor invoegend vrachtverkeer)
- Hiaten laten maken door vrachtverkeer op de A67 (ruimte maken voor invoegend vrachtverkeer).
Voor een goede werking heeft de module de volgende informatie nodig:
- Hiaten op de snelweg meten
De module wil invoegend vrachtverkeer vóór of achter een peloton vrachtwagens op de A67 laten invoegen. Hiervoor moeten de hiaten in de verkeersstromen op de snelweg worden gedetecteerd. Dit kan met detectielussen, radar- of videosystemen. Het detectieveld ligt, afhankelijk van de rijtijd van het invoegende vrachtverkeer tussen de 1.000 en 2.000 meter voor het invoegpunt. - Route van het vrachtverkeer
Vanaf het moment van inmelden bij het verkeerslicht moet van iedere vrachtwagen bekend zijn wat de route is. Alleen zo is een advies op maat te berekenen. - De voertuigkarakteristiek
De voertuigkarakteristiek van de vrachtwagens is sterk bepalend voor een succesvolle werking van de module. Door het verschil in vermogen, beladingsgraad en gewicht heeft ieder voertuig een andere rijtijd tussen moment van inmelden en invoegen. Ook per keer kan voor hetzelfde voertuig de acceleratie verschillen als gevolg van een andere belading. Het is echter een grote uitdaging om deze informatie structureel, efficiënt en betrouwbaar aan te bieden aan de module.
Analyse invoegen met drones
Om het invoegen op de A67 vanaf de N279 te analyseren, is het belangrijk om, naast de intensiteit en samenstelling van het verkeer, ook de afstanden tussen de voertuigen te weten. Om deze informatie te verzamelen zijn met twee drones opnames gemaakt van de verkeerssituatie op de A67. Door de hoogte waarop drones filmen, geven de beelden een duidelijk overzicht van de op- en afritten en de snelweg. De drones hangen ook hoog genoeg om de gehele invoegbeweging van vrachtwagens te kunnen volgen.
Prioriteit geven op de N279 grote kans op succes
Uit de studie blijkt dat het prioriteren van vrachtwagens (dus doorrijden vanuit onderliggend wegennet naar de snelweg) een grote kans op succes heeft. Zodra een vrachtauto in het netwerk komt, wordt berekend waar deze gaat uitkomen bij het invoegen op de snelweg. Is dit een leeg wegvak en is het wegvak daarachter vol? Dan krijgt de vrachtwagen prioriteit. Het beslismoment ligt echter ver voor het uiteindelijke invoegen. Hierdoor ontstaat onzekerheid. Omdat de vrachtwagen direct door kan rijden (en dus niet vanuit stilstand hoeft op te trekken) is de spreiding in rijtijd tussen invoegende vrachtauto’s beperkt. Krappe boogstralen hebben meer invloed op de spreiding in rijtijd en dus ook op de mate van succes. De spreiding in snelheid van het vrachtverkeer op de snelweg is klein, waardoor de samenstelling van de wegvakken op de snelweg grotendeels onveranderd blijft. Belangrijk voor een hoge succesfactor is dat de route van het invoegende vrachtverkeer bekend is. Mede op basis van deze informatie bepaalt de regeling wanneer en op welke richting prioriteit moet worden gegeven.
Wisselend succes met doseren op de N279
Doseren van vrachtwagens (dus even laten wachten op het onderliggend wegennet) heeft wisselvallig succes. Het vrachtverkeer wordt maximaal tien seconden tegengehouden op het onderliggend wegennet, zodat een vol wegvak op de snelweg kan passeren zonder dat er vrachtverkeer gaat invoegen. Dit gebeurt alleen als achter het volle wegvak weer een leeg wegvak is gemeten. Het beslismoment om te doseren, ligt ver voor het uiteindelijke invoegen. Omdat nu het vrachtverkeer vanuit stilstand moet vertrekken, is er een hoge mate van spreiding in rijtijd van de verschillende invoegende vrachtwagens. Meer informatie over de voertuigkenmerken van het invoegende vrachtverkeer kan de succesfactor verhogen.
Personenauto’s links laten rijden op de A67
Personenauto’s links laten rijden heeft een grote kans op succes. Omdat de maatregel inschakelt net voordat het vrachtverkeer invoegt, grijpt de maatregel zelden onterecht in. De spreiding in snelheid van het autoverkeer is wat groter dan die van vrachtverkeer, zeker als autoverkeer achter vrachtverkeer rijdt. Door deze spreiding in snelheid wordt vaker iets te veel naar links opgeschoven dan te weinig. Dat heeft invloed op de gemiddelde snelheid op de snelweg en daarmee dus ook op de overige maatregelen. Het is nog onduidelijk hoe deze maatregel het beste kan worden gecommuniceerd richting de weggebruikers.
Hiaat laten creëren door vrachtwagens op de A67
Het laten maken van hiaten door vrachtverkeer heeft wisselvallig succes. Het beslismoment van deze maatregel ligt vrij ver voor het daadwerkelijk invoegmoment. Het vrachtverkeer op de snelweg moet namelijk de kans krijgen om geleidelijk ruimte te maken. De spreiding in snelheid en rijtijd van invoegend vrachtverkeer is groot. Er is dus een kans dat invoegend vrachtverkeer niet in het berekende hiaat terechtkomt. Het gebeurt ook (als de invoegende vrachtauto heel snel rijdt) dat er onnodig ruimte wordt gemaakt. Dit is echter niet van invloed op het aantal conflicten. Wel gaat de snelheid van het vrachtverkeer op de snelweg hierdoor omlaag, waardoor dit vrachtverkeer weer in conflict kan komen met invoegend vrachtverkeer dat gedoseerd is. Net als bij het links laten rijden van personenauto’s is nog onduidelijk hoe deze maatregel het beste kan worden gecommuniceerd richting de weggebruikers.
Potentie van slim invoegen
De module Slim Invoegen bestaat uit vier maatregelen die allen naar hetzelfde doel werken. Uit de simulaties en de analyse van de resultaten is niet direct een eenduidig beeld van het succes af te leiden. Marcel Willekens, adviseur smart mobility bij DTV Consultants: “Het is interessant om te zien dat de module Slim Invoegen ook potentie toont op een ander terrein dan dat we vooraf hadden gedacht. Waar een verbeterde doorstroming in de lijn der verwachtingen ligt, zit de winst vooral op het gebied van verkeersveiligheid. Bij een juiste afstemming van de module neemt het aantal conflicten tussen invoegend en op de snelweg rijdend vrachtverkeer af. Hoewel vrachtwagenchauffeurs elkaar vaak de ruimte gunnen (oogcontact) en er in de praktijk nauwelijks ongevallen gebeuren met invoegend vrachtverkeer heeft het verminderen van het aantal conflicten logischerwijs een positief effect op de verkeersveiligheid. Immers ieder conflict dat wordt voorkomen, is veiliger dan een conflict dat al rijdend en invoegend moet worden opgelost.” Het aantal conflicten tussen vrachtwagens op een snelweg en invoegend vrachtverkeer zijn in het kader van het onderzoek niet verzameld. Wel is aannemelijk dat ieder conflict dat kan worden voorkomen positief is. De impact van ongevallen is immers groot, zowel voor slachtoffers als in de vorm van economische schade (schade aan voertuigen, wegdek en files).”
Advies en informatie
