Wielrenners vinden op de rijbaan fietsen het meest comfortabel. Toch kiest een aanzienlijk deel van de wielrenners in veel gevallen toch liever voor het fietspad, omdat ze zich op de rijbaan niet veilig voelen. Dat is een eerste voorzichtige conclusie uit het rapport over de pilot ‘Wielrenners naar de rijbaan’. DTV Consultants heeft op verzoek van CROW en de provincie Drenthe het proefonderzoek opgezet en uitgevoerd. Dit gebeurde in nauwe samenwerking met de NTFU, gemeente Emmen en gemeente Coevorden.
Robert Hulshof, projectleider bij het CROW: “Het is druk op de Nederlandse fietspaden. Een goede ontwikkeling, want fietsen is prettig en gezond. Tegelijkertijd stelt het overheden voor de opgave om al die fietsers in goede banen te leiden. Dit is mede de aanleiding geweest voor CROW als kennisplatform om te onderzoeken wat de effecten zijn van het verplaatsen van groepen wielrenners naar de rijbaan.”
De pilot was opgezet om deze onderzoeksvragen te beantwoorden:
- Verbetert de verkeersveiligheid voor alle weggebruikers?
- Wordt de aantrekkelijkheid en het comfort van de fietsvoorziening vergroot?
- Wordt het sportklimaat en het comfort voor de groepen wielrenners verbeterd?
- Wordt het gemotoriseerde verkeer op de rijbaan minimaal gehinderd?
- Wordt een begrijpbare (communiceerbare) inbedding in regelgeving gerealiseerd?
Goede bijdrage van wielrenners
Zes groepen toerfietsers hebben een rit van ongeveer 27 kilometer in en rond Emmen twee keer gefietst; één keer conform de regels (gebruik makend van het fietspad), en één keer (met ontheffing in het kader van de pilot) gebruikmakend van de rijbaan. Het betreft toerfietsers van wielerclubs uit de omgeving van Emmen die met groepen van 7 tot 12 wielrenners aan de pilot hebben meegedaan. De groepen zijn vooraf geïnstrueerd, en zijn gevraagd om zich weliswaar veilig, maar ook zo veel mogelijk zoals ze normaalgesproken zouden doen, te gedragen. Hulshof is blij met de bijdrage van de wielrenners zelf: “Het was fijn om te merken dat wielrenners graag mee wilden doen aan de proef. Ook zij waren benieuwd naar het verschil tussen fietsen op de rijbaan en fietsen op het fietspad.”
Live volgen en weggebruikers bevragen
DTV Consultants heeft de wielrenners in verschillende groepen live gevolgd tijdens ritten op zowel de rijbaan als het fietspad. Bij elke ontmoeting met een andere weggebruiker, auto of fiets, werd direct gevraagd hoe deze ontmoeting werd ervaren. De wielrenners, en reguliere fietsers op het fietspad, konden aangeven of deze ontmoeting wel of niet hinderlijk, of zelfs gevaarlijk vonden. De ritten zijn met camera’s geregistreerd voor latere analyse. Hulshof: “Ik ben erg te spreken over de creatieve onderzoeksopzet van DTV Consultants. Volgens mij was de gekozen aanpak ook de beste manier om antwoord te krijgen op de onderzoeksvragen.”
Fietsers en wielrenners passen zich aan elkaar aan
Tijdens de pilot hebben zich, zowel op het fietspad, als op de rijbaan, nauwelijks objectief gevaarlijke situaties voorgedaan tussen groepen wielrenners en andere weggebruikers. Wel blijkt dat het op het fietspad in veel gevallen nodig is dat de wielrenners, maar ook de ingehaalde fietsers, zich tijdens een inhaalmanoeuvre aan elkaar aanpassen. Zowel de ingehaalde fietsers, als de wielrenners gaan vaak achter elkaar rijden, en fietsers gaan vaak ook (veel) verder naar de zijkant rijden. De ingehaalde fietsers geven in grote meerderheid aan geen hinder of gevaar te hebben ondervonden van de inhaalmanoeuvres van de groepen wielrenners. Toch zijn er ook fietsers die zichzelf (blijkbaar) zo kwetsbaar vinden, dat ze, bij het zien of horen van een groep wielrenners, afstappen of in de berm gaan rijden, totdat de groep is gepasseerd.
Oponthoud voor automobilisten
Op de rijbaan lag het aantal ontmoetingen met andere weggebruikers een stuk hoger. Hoewel ernstige conflictsituaties, waarbij plotseling uitwijken of remmen nodig was, op de rijbaan niet zijn geconstateerd, ondervonden veel automobilisten wel oponthoud. Dit leidde soms zichtbaar of hoorbaar (claxonneren) tot irritaties bij automobilisten. Ook was soms onzeker gedrag bij automobilisten zichtbaar.
Hard fietsen is prettiger op de rijbaan
De rijbaan is voor wielrenners over het algemeen veel comfortabeler dan het fietspad. Wielrenners zijn hierover behoorlijk eensgezind. Op de rijbaan hebben ze meer ruimte, zijn de bochten minder krap en hoeven ze veel minder rekening te houden met andere weggebruikers (de wielrenners hoeven bijna niet in te halen; ze worden ingehaald). Daardoor kunnen ze bij ritten op de rijbaan ook een duidelijk hogere gemiddelde snelheid halen.
Fietspad voelt veiliger
Toch kiest een aanzienlijk deel van de wielrenners in veel gevallen toch liever voor het fietspad, omdat ze zich op de rijbaan niet veilig voelen. Dit komt doordat tijdens de pilotritten op de rijbaan er meer ontmoetingen voorkwamen dan op het fietspad. Dit hangt vooral samen met de grote hoeveelheid inhalend autoverkeer en de grotere snelheidsverschillen op de rijbaan ten opzichte van op het fietspad. Een breed, gestrekt fietspad met comfortabele verharding heeft daarom meestal toch hun voorkeur.
Drukte maakt verschil
Hulshof ziet vanuit de pilot genoeg aanknopingspunten om verder te kijken. “Van te voren wisten we al dat de conclusies heel afhankelijk zouden zijn van de lokale omstandigheden. Wanneer er sprake is van lege rijbanen en overvolle fietspaden wordt de situatie al heel anders beleefd. De proef was in Drenthe, de drukte op fietspaden daar is anders dan in andere provincies. Ik hoop dan ook dat andere provincies hier een vervolg aan willen geven met een gelijksoortig onderzoek. Tot die tijd kunnen we nog geen harde conclusies trekken.”
Het volledige rapport is verkrijgbaar via de website van CROW Fietsberaad.
Een YouTube video kan niet weergegeven worden omdat het gebruik van YouTube cookies niet is toegestaan.
Advies en informatie
