De doorstroming van zwaar vrachtverkeer optimaliseren door ze prioriteit te geven bij (intelligente) verkeerslichten op een provinciale weg. Een verkeersstudie van DTV Consultants toont aan dat dit een te verdedigen beleidskeuze is.
In opdracht van de provincie Noord-Brabant heeft DTV Consultants hiervoor simulaties uitgevoerd, met de N279 tussen Veghel en Asten als studiegebied. Hieruit blijkt dat zwaar vrachtverkeer uitrusten met een dienst die communiceert met intelligente verkeerslichten (iVRI’s), duidelijk voordelig is voor deze groep verkeersdeelnemers. Tegelijkertijd is het nadelige effect voor de overige verkeersdeelnemers te overzien.
Veel vrachtverkeer op de N279
Michael van Egeraat, senior medewerker Verkeer en Vervoer bij Provincie Noord-Brabant: “Op dit moment werken we binnen het programma SmartwayZ.NL aan de voorbereiding van de reconstructie van de N279 tussen de aansluiting A50 en A67. Langs deze weg zitten grote bedrijven gevestigd waarvoor vrachtvervoer een essentieel bedrijfsonderdeel is. Denk aan Jumbo, Friesland Campina en Mars”. Het aandeel vrachtverkeer is dan ook hoog. In de ochtendspits bestaat een kwart van het verkeer uit vrachtauto’s. In de dalperiode loopt dit op tot 1/3 van het verkeer.
Use case Talking Traffic
De provincie Noord-Brabant is van plan de verkeersregelinstallaties op dit traject te vervangen door intelligente verkeerslichten (iVRI’s). Hierdoor wordt het mogelijk dat voertuigen met deze verkeerslichten kunnen gaan communiceren. Het prioriteren van vrachtverkeer bij deze iVRI’s is een van de use cases die in het landelijke programma Talking Traffic is ontwikkeld. Van Egeraat: “We hebben de N279 tussen Veghel en Asten als studiegebied aangewezen om de vraag te beantwoorden in hoeverre we met behulp van iVRI’s prioriteit aan vrachtverkeer kunnen geven. Het is voor ons belangrijk om inzicht te hebben in wat de verkeerskundige effecten van deze prioritering zijn voor zowel het vrachtverkeer als overig verkeer. Zo kunnen we als provincie tot een afgewogen beleidskeuze komen.”
Nu en in de toekomst
In de (Vissim) simulatieomgeving zijn twee situaties doorgerekend:
- Voor de huidige vormgeving van de weg (rekenjaar 2018): penetratiegraad vrachtverkeer met dienst van 20% in de spits tot 50% in de dalperiode;
- Voor de toekomstige vormgeving van de weg (rekenjaar 2030) penetratiegraad vrachtverkeer met dienst van 50% in de spits tot 100% in de dalperiode.
Met ‘dienst’ bedoelen we dat vrachtwagens kunnen communiceren met een iVRI.
Uitsnede van de simulatie van de N279 in VISSIM
Vijf scenario’s
Om inzicht te krijgen in de effecten heeft DTV Consultants voor beide situaties vijf scenario’s samengesteld, gesimuleerd en geanalyseerd. Voor het aanvragen en verwerken van de prioriteitsaanvragen van zwaar vrachtverkeer is de use case prioriteren vrachtverkeer nader gespecificeerd. De belangrijkste kenmerken daarvan zijn:
- Alleen zwaar vrachtverkeer met dienst kan prioriteit aanvragen;
- Er is een rangorde opgenomen om verschillende prioriteitsaanvragen van elkaar te onderscheiden en in volgorde af te handelen. Zo heeft een peloton van drie vrachtwagens een hoger gewicht dan een enkele vrachtwagen van of naar een zijrichting;
- De verkeerslichtenregeling probeert het zwaar vrachtverkeer met dienst rijdend te houden. Als een vrachtwagen eenmaal stil staat, krijgt deze geen prioriteit meer;
- De provincie hanteert bij het verlenen van prioriteit aan openbaar vervoer maximale wachttijden voor conflicterend verkeer. Namelijk 120 seconden voor het autoverkeer en 90 seconden voor het langzaam verkeer. Dezelfde maximale wachttijden zijn toegepast voor deze use case.
Effecten op huidige situatie
De belangrijkste conclusie is dat wanneer prioriteit wordt verleend aan zwaar vrachtverkeer wat beschikt over communicatie er een grote verbetering in de doorstroming wordt bereikt voor deze doelgroep:
- Het aantal voertuigverliesuren (VVU) voor zwaar vrachtverkeer met dienst neemt in de spitsperiode met 10% af;
- In de dalperiode daalt het aantal VVU voor zwaar vrachtverkeer met dienst met 17%;
- Het aantal keren dat een vrachtwagen stil staat voor een verkeerslicht neemt zelfs met 30% af in de spits en 40% in de dalperiode;
- De uitstoot van CO2 door zwaar vrachtverkeer met dienst binnen het studiegebied daalt met 2%;
De effecten voor de overige weggebruikers blijven beperkt. Opvallend is dat in de spitsperiode al het verkeer (mee) profiteert van de prioriteit voor zwaar vrachtveer. In de dalperiode blijft de toename van het aantal VVU’s voor autoverkeer beperkt: 1 tot 4%. Dit betekent dat de wachttijd in de praktijk met minder dan 1 seconde wordt verlengd. Dit verschil zal door de weggebruiker niet worden opgemerkt. Ook de toename van het aantal stops ligt in de range van 1 tot 3%.
Er zijn weinig verschillen tussen de vijf scenario’s vastgesteld.
Effecten op de toekomstige situatie
De reconstructie van de N279 heeft een positief effect op de verkeersafwikkeling in het algemeen. Het aantal VVU daalt: met ruim 19% in de spits en met 3,7% in de dalperiode. En dat terwijl in beide situaties 18% meer verkeer wordt afgewikkeld.
De voornaamste conclusie is dat ook in de toekomstige situatie prioriteit voor zwaar vrachtverkeer een sterk positief effect heeft voor het zwaar verkeer met dienst.
- Het rendement is met een afname van het aantal VVU’s van 10 tot 15% net iets kleiner dan in de gesimuleerde huidige situatie;
- Het aantal stops kan met 30 tot 40% worden gereduceerd;
- Het zwaar vrachtverkeer stoot nog steeds minder CO2 uit (1 tot 1,5% vermindering);
De negatieve effecten voor de andere weggebruikers zijn duidelijk groter dan in de huidige situatie. De toename van de VVU’s ligt voor bijvoorbeeld autoverkeer in de orde van grote van 10 tot 16%. Ook is duidelijk dat het overige verkeer meer wordt gehinderd op het moment dat 100% van het zware vrachtverkeer prioriteit aanvraagt. Als gevolg van de reconstructie krijgen alle kruispunten meer capaciteit, waardoor de wachttijden ook lager zijn. Door de prioriteitsverlening moet het conflicterende verkeer langer wachten.
Toch bieden de slimme verkeerslichten dan ook voldoende flexibiliteit om via monitoring prioriteit te geven aan specifieke doelgroepen, zodat de doorstroming op de N279 nog verder verbeterd kan worden.
Zowel verkeersgroei als prioritering mogelijk
“De deskundig uitgevoerde studie van DTV Consultants laat zien dat de capaciteitsuitbreiding van de N279 er voor zorgt dat én de groei van het verkeer kan worden verwerkt én prioriteit voor het vrachtverkeer kan worden verstrekt, terwijl de kwaliteit van de verkeersafwikkeling onder het niveau van 2018 blijft of minder hard stijgt dan zonder capaciteitsuitbreiding mag worden verondersteld,” vat Van Egeraat samen. De verwachting is dat door het leveren van maatwerk per kruispunt de positieve effecten gehandhaafd blijven en dat de negatieve effecten kleiner worden.
Advies en informatie
Marcel Willekens
