Ruim twee jaar geleden heeft de gemeente Utrecht de verkeersregelinstallatie bij het kruispunt ’t Goylaan – Constant Erzeijstraat – Hooft Graaflandstraat vervangen door een voorrangsplein. Dit plein functioneert niet zoals verwacht: er vinden ongevallen plaats en de gemeente krijgt klachten van omwonenden. DTV Consultants is ingeschakeld om de situatie te onderzoeken en voorstellen te doen voor het verbeteren van de verkeersveiligheid. Het onderzoek bevestigde het beeld van de omwonenden: de verkeerssituatie op het voorrangsplein is niet voor iedereen helder.
Een voorrangsplein is een relatief nieuw soort kruispunt. In 2007 is deze voor het eerste toegepast in Hilversum. De bedoeling van een voorrangsplein is de doorstroming op de hoofdrichtingen te verbeteren ten opzichte van een kruispunt met verkeerslichten of een rotonde. Op de hoofdrichting is een uitbuiging aangebracht, waardoor de snelheid van het gemotoriseerd verkeer wordt verminderd. Conflicten doen zich daardoor voor op lage snelheid, zodat de ernst van eventuele ongevallen klein is.
Voorbeeld van een voorrangsplein
Voorrang voor verkeer ’t Goylaan en openbaar vervoer
Het plein in Utrecht is zodanig ingericht dat het verkeer op de drukste weg (’t Goylaan) voorrang heeft op de aansluitende zijwegen. Een doseerlicht moet lange wachtrijen op de zijrichtingen voorkomen en ervoor zorgen dat openbaar vervoer uit de zijrichtingen vlot het plein op kan rijden.
Patronen in verkeersonveilige situaties vinden
Ronald Tamse, verkeerskundig adviseur bij gemeente Utrecht. “We nemen de signalen van onze inwoners serieus. Daarom hebben we DTV Consultants gevraagd een onafhankelijk onderzoek uit te voeren.” Om inzicht te krijgen in het ontstaan van ongevallen, wilde de gemeente een conflictobservatie met camera’s laten uitvoeren. “Als er een patroon in het optreden van verkeersonveilige situaties zit, en dit gerelateerd kan worden aan de aanwezige infrastructuur, kunnen mogelijk infrastructurele maatregelen genomen worden om de verkeersveiligheid te verbeteren.”
Expertiseonderzoek en betrekken burgers
Voorafgaand aan het cameraonderzoek heeft een verkeersveiligheidsauditor van DTV Consultants een schouw van het voorrangsplein uitgevoerd. Hierna is samen met enkele omwonenden een tweede schouw gedaan. Tamse: “Omwonenden weten vaak precies wat er in de omgeving gebeurt. Tegelijkertijd voelden zij zich niet altijd gehoord over de situatie op het plein. Reden te meer om hen nu te betrekken bij het onderzoek.”
Uit het onderzoek komen de volgende zaken naar voren:
- Kruispuntontwerp laat ruimte voor misverstanden
Het voorrangsplein op ’t Goylaan is klein in vergelijking met andere voorrangspleinen. Door dit formaat heeft het kruispunt veel weg van een rotonde. Dit zorgt voor misverstanden over wie er voorrang heeft en wie voorrang moet verlenen. - Hoeveelheid verkeer zorgt voor afwikkelingsproblemen
In de spitsperioden is het op ’t Goylaan dusdanig druk, dat zich regelmatig opstoppingen voordoen. Regelmatig vindt terugslag plaats van de wachtrij voor het verkeerslicht bij de Linschotensingel. Hierdoor komt het voorrangsplein helemaal vast te staan. - Doseerlichten functioneren niet optimaal
Busverkeer op de zijrichtingen heeft op drukke momenten, na het inschakelen van de doseerlichten, vaak te weinig tijd om gebruik te maken van het gecreëerde hiaat. Ook blijken de doseerlichten niet in staat om blokkades van het voorrangsplein te voorkomen.
Advies: kruispunt herinrichten
Voor de langere termijn adviseert DTV Consultants het kruispunt te herinrichten. Dit zou kunnen door het kruispunt om te bouwen naar een volwaardige enkelstrooksrotonde of het voorrangsplein dusdanig aan te passen dat de keerlussen verder naar buiten komen te liggen, waardoor de kans op misinterpretatie van de voorrangssituatie een stuk kleiner wordt. DTV Consultants heeft aanbevolen om ook te kijken naar mogelijkheden om de drukte op het voorrangsplein te verminderen. De gemeente gaat onderzoeken welke aanpassingen de beste oplossingen bieden. Ook bij dit proces worden omwonenden betrokken.
Betere markering als tijdelijke oplossing
De gemeente Utrecht heeft op advies van DTV Consultants extra markering aangebracht op het voorrangsplein. Dit kan mogelijk op korte termijn bijdragen aan verbetering van de verkeersveiligheid. Tamse: ”De voorgestelde markering moet eraan bijdragen dat het voorrangsplein minder de uitstraling heeft van een rotonde, waardoor er mogelijk minder onduidelijkheid bestaat over de voorrangssituatie.”
Werking doseerlicht verbeteren
Ook het doseerlicht wordt aangepast. “We gaan instellingen zodanig aanpassen dat bussen op de zijrichting daadwerkelijk baat hebben bij de ingreep van het doseerlicht,” vertelt Tamse. “Daarnaast moeten de lichten eerder in werking treden als het plein dreigt vol te lopen.”
