De provincie Zuid-Holland wil vanuit het programma fiets het comfort en doorstroming voor de fietsers in de provincie verbeteren. Op met verkeerslichten geregelde kruispunten liggen kansen om de fietsvoorzieningen te verbeteren. DTV Consultants heeft dit voor de provincie in kaart gebracht. Voor twintig kruispunten op provinciale wegen die veel door fietsers gebruikt worden, zijn maatregelen bedacht.
De provincie Zuid-Holland beheert momenteel circa 130 met verkeerslichten geregelde kruispunten, op ongeveer de helft hiervan zijn fietsoversteken aanwezig. Rolf Willems, adviseur infrastructuur bij de provincie Zuid-Holland: “Om fietsen te stimuleren, is het belangrijk dat de voorzieningen op orde zijn. Comfortabele fietsroutes waarop het lekker doorfietsen is zijn voor ons de norm. Daarbij willen we tevens inzetten op de mogelijkheden van smart mobility. Doordat DTV Consultants zowel uitgebreide fietsexpertise als expertise op het gebied van verkeerslichten in huis heeft, was het voor ons een logische keuze om dit vraagstuk bij hen uit te zetten.”
Om in beeld te krijgen welke maatregelen het meest effectief zijn, heeft DTV Consultants:
- Marktonderzoek gedaan naar mogelijke verbeteringen voor fietsers op met verkeerslichten geregelde kruispunten.
- De twintig door fietsers meest gebruikte kruispunten op provinciale wegen geïdentificeerd. Data uit de Kwaliteitscentrale vormde hiervoor de basis. Deze hebben we in gesprekken met experts van de provincie geverifieerd.
- In beeld gebracht welke voorzieningen voor fietsers er al aanwezig zijn op deze kruispunten.
Uitkomst van het onderzoek is een matrix met daarin per kruispunt de mogelijke te nemen maatregelen. De 34 geïdentificeerde mogelijke maatregelen vallen uiteen in:
- Detectie: Beter detecteren van fietsers, waar de verkeerslichten op in kunnen spelen;
- Informatie: Fietsers informatie geven over rood of groen licht. Kan ook gedrag beïnvloeden;
- Optimalisatie: Prioritering voor fietsers in de verkeerslichtenregeling, of andere volgorde van afhandeling;
- Veiligheid: Alles wat de verkeersveiligheid voor fietsers verbetert;
- Comfort: Het kruispunt comfortabeler maken voor fietsers, bijvoorbeeld door fietsers letterlijk de ruimte te geven;
- Innovatie: Vernieuwende maatregelen, die die verschillende resultaten of doelen hebben.
Willems: “We hebben een afweging gemaakt van de voorgestelde maatregelen. Daarbij hebben we gekeken naar de winst voor fietsers, maar ook naar de beschikbare budgetten op korte en lange termijn. De maatregelen hebben we uiteindelijk ingedeeld in drie gradaties: een aantal zijn direct uitvoerbaar, voor anderen doen we eerst een proef op één kruispunt of doen eerst een doorrekening van het effect van de maatregel alvorens te beslissen over bredere uitrol. De overgebleven maatregelen nemen we mee in de cyclus van het reguliere onderhoud aan de kruispunten en de VRI’s.”
De maatregelen in beeld:
Toelichting maatregelen:
Detectielussen
Detectielussen kunnen worden toegepast voor zowel aanvraag als verlenging van groen. Een variatie op een normale detectielus is een lus in een 8-vorm. Hierdoor worden meer hoeken gemaakt waardoor de lus gevoeliger wordt en dus beter fietsers kan detecteren.
Detectielussen op afstand
Detectie op afstand of verwegdetectie zijn lussen die op een bepaalde afstand (bij voorkeur verder dan 25 meter) liggen van de stopstreep. Deze lussen kunnen fietsers al eerder detecteren en daardoor ook eerder groen aanvragen of het groen vasthouden zodat de kans dat fietsers moeten stoppen kleiner wordt.
Richtingsgevoelige detectielussen
Richtingsgevoelige detectielussen zijn twee kort op elkaar liggende lussen. Op basis van de volgorde van detecteren kan worden achterhaald in welke richting een fietser zich beweegt. Fietsers die zich van het verkeerslicht af bewegen kunnen daardoor worden gefilterd zodat er geen valse aanvraag of verlenging wordt gedaan.
Thermische camera
Met een thermische camera is het makkelijk om onderscheid te maken tussen een individuele fietser en een groep fietsers. Met behulp van een thermische camera kan bijvoorbeeld prioriteit worden verleend aan fietsers wanneer zij met een (grote) groep zijn.
Fiets Licht Informatie Paneel (FLIP)
Wanneer een kruispunt op alle armen in twee richting bereden oversteken heeft, zijn er verschillende manier voor fietsers om het kruispunt over te steken. Een FLIP informeert fietsers over welke van de twee routes op het kruispunt sneller is, namelijk linksom of rechtsom.
Volggroen
Volggroen is een systeem van (led)lichtjes langs het fietspad over 25 meter van de stopstreep (in het detectiegebied) die allemaal oplichten zodra het groen wordt. Beginnend bij het verste ledje van het kruispunt gaan ze een voor een weer uit. Als het laatste lichtje uitgaat, gaat het licht naar rood. Fietsers weten daardoor dat zo lang ze naast een brandend ledje fietsen, ze het groen gaan halen.
Evergreen
Evergreen is een vergelijkbare maatregel als volggroen, alleen geeft evergreen aan waar en met welke snelheid fietsers moeten rijden om groen te halen, ook tijdens rood. Volggroen biedt deze informatie alleen tijdens een al groen licht. Evergreen voorziet de informatie aan fietsers ook door middel van een ledlijn, maar dan over een langere afstand (200 meter).
Gunstige fasevolgorde voor linksaf slaande fietsers
Door de oversteken van een kruispunt in een bepaalde volgorde groen te geven, kunnen fietsers meerdere oversteken maken zonder hoeven te stoppen of veel korter wachten.
Als 1e groen na conflict
Een vorm van prioriteit verlenen is om fietsers groen te geven na ieder conflict. Dit betekent dat zodra er een aanvraag wordt gezet door een fietser, deze richting groen krijgt nadat de conflicterende richting is afgehandeld en ontruimd. Deze maatregel moet altijd eerst worden onderzocht, om te bepalen of het effect voor het overige verkeer nog acceptabel is.
Aanpassen rijstrookindeling
Door het aanpassen van de indeling van de rijstroken of het toevoegen van rijstroken, kan bijvoorbeeld het aantal conflicten van fietsers worden aangepast.
Vrije koppeling tussen fietsrichtingen
Bij een vrije koppeling wordt een fietsrichting die al op groen staat (en geen conflicterende aanvragen heeft) groen gehouden zodra er een aanvraag komt bij een andere fietsrichting. Fietsers op de richting die nog groen moet worden, kunnen na de oversteek dan ook de andere oversteek doorrijden.
Bikescout
Bikescout is een visuele waarschuwing op een ongeregelde oversteek die automobilisten attendeert op naderende fietsers die voorrang hebben. Deze maatregel verkleint de kans dat fietsers voor overige weggebruikers onverwachts het kruispunt oversteken.
Verbreden opstelruimte
Het verbreden van de opstelruimte zorgt voor een hoger comfort voor de opstellende fietsers en vermindert obstructie voor tegemoetkomende fietsers.
‘Banaan’
Bij de ‘banaan’ wordt ook de opstelruimte vergroot, maar dan door het bermeiland in de bocht te verkleinen. Bij deze maatregel wordt de beschikbare ruimte dus effectiever ingezet. De hinder van opstellende fietsers voor andere fietsers maar ook automobilisten wordt hierdoor geminimaliseerd.
‘Frietzak’
Bij de ‘frietzak’ wordt de ruimte van een dubbele oversteek effectiever gebruikt. De scheidingslijn in het midden wordt schuin gelegd, wat meer opstelruimte oplevert aan beide kanten van de oversteek. Omdat fietsers met verschillende snelheden wegfietsen is steeds minder ruimte in de breedte nodig.
Verleggen fietsinfrastructuur
Het verleggen van een fietspad kan een route directer of veiliger maken. Een directer fietspad kan de reistijd voor fietsers verminderen of de situatie geloofwaardiger maken.
iVRI in combinatie met een fietsapp
Een iVRI is een intelligente verkeersregelinstallatie die kan communiceren met weggebruikers. De extra mogelijkheden van een iVRI kunnen worden gebruikt voor informeren, prioriteren of optimaliseren. Doordat een iVRI kan communiceren met weggebruikers, kunnen weggebruikers door middel van bijvoorbeeld een app een aanvraag voor groen doen bij de iVRI.
