Meer dan de helft van de ernstig gewonden in het verkeer bestaat uit fietsers. Bij 60% van de ernstig gewonde fietsers is sprake van een enkelvoudig fietsongeval; hierbij is geen andere verkeersdeelnemer betrokken. De fietser valt of botst tegen een object. Het gaat om 5.400 ernstig gewonde fietsers per jaar en nog eens 46.000 slachtoffers die bij de spoedeisende hulp terechtkomen. Dit aantal groeit, mede vanwege de vergrijzing. Om het aantal enkelvoudige fietsongevallen terug te dringen, heeft DTV Consultants in opdracht van het Fietsberaad en het Ministerie van Infrastructuur en Milieu twee proefprojecten uitgevoerd.
Eén project was gericht op het verminderen van ongevallen als gevolg van paaltjes en andere obstakels op fietspaden, het andere op het verminderen van ongevallen als gevolg van winterse gladheid.
Maatregelen zijn eenvoudig en goedkoop
Ongeveer de helft van alle enkelvoudige fietsongevallen is infrastructuur-gerelateerd. Denk daarbij aan paaltjes en andere obstakels op fietsroutes en aan winterse gladheid. Oplossingen hoeven niet ingewikkeld te zijn en kunnen onder andere bestaan uit het verwijderen van onnodige paaltjes in fietspaden en (beter) bestrijden van gladheid. Daarnaast zijn maatregelen mogelijk die de voorspelbaarheid of de waarneembaarheid van het gevaar verbeteren. Zo kunnen fietsers beter reageren op situaties die mogelijk gevaar opleveren. Voorbeelden daarvan zijn het zorgen van een goede zichtbaarheid van paaltjes en goede communicatie over gladheidsbestrijdingsroutes. Dit zijn eenvoudige maatregelen, met relatief lage investeringen.
Werksessies met betrokkenen
Belangrijk onderdeel van de pilotprojecten die DTV Consultants heeft begeleid, was een werksessie met beleidsmakers, ontwerpers, projectvoorbereiders, beheerders en uitvoerders waarin de problematiek rond enkelvoudige fietsongevallen is besproken. In de werksessies is ook nagedacht over mogelijkheden om het aantal enkelvoudige fietsongevallen te beperken. Belangrijk onderdeel was een discussie over goede en slechte voorbeelden. Op basis daarvan zijn afspraken en acties geformuleerd die moeten leiden tot een verbetering van de situatie. In de werksessies zijn alle oorzaken van enkelvoudige fietsongevallen aan bod gekomen, namelijk: paaltjes, gladheidbestrijding, gevaarlijke bermen, smalle fietsstroken, hobbels en kuilen, wegwerkzaamheden, stoepbanden, et cetera.
Acties paaltjes fietspaden en gladheidsbestrijding
Naast de werksessies zijn gerichte acties uitgevoerd, die zich toespitsten op één oorzaak van enkelvoudige fietsongevallen. In de gemeente Amersfoort is gekozen voor de aanpak van paaltjes op fietspaden, in Zaandam is gekozen voor de verbetering van gladheidsbestrijding. In beide gemeenten is hiervoor een webtool ingezet.
In Amersfoort heeft dit geleid tot een beoordeling van 240 paaltjes, waarvan er 90 zijn verwijderd. Zaanstad heeft op basis van de meldingen in de webtool haar gladheidsbestrijdingsplan verbeterd.
Webtool voor inventarisatie knelpunten fietsers
DTV Consultants heeft een webtool ontwikkeld die door wegbeheerders kan worden ingezet. Op deze website kunnen fietsers aangeven op welke locaties zij knelpunten ervaren. De wegbeheerder kan op basis van de respons bepalen op welke locaties de grootste resultaten kunnen worden geboekt. De webtool kan worden ingezet voor de inventarisatie van infrastructurele knelpunten zoals gevaarlijke paaltjes op fietspaden, en het verbeteren van de gladheidsbestrijding op fietsroutes. Daarnaast wordt informatie verzameld over ongevallen die zich voordoen. Dat laatste vindt Otto van Boggelen van CROW-Fietsberaad erg belangrijk: “Enkelvoudige fietsongevallen worden nauwelijks geregistreerd, en veel gemeenten hebben dan ook nauwelijks een beeld van deze problematiek op hun grondgebied. Doordat fietsers in de webtool niet alleen meldingen kunnen doen van knelpunten, maar ook kunnen aangeven of zij een ongeval hebben gehad en wat daarbij de omstandigheden waren, kunnen gemeenten over informatie beschikken die anders onzichtbaar blijft.” De werking van de tool is eenvoudig. Burgers kunnen snel een melding op de kaart plaatsen, of ondersteunen een melding van een andere burger. Zo krijgt een gemeente snel inzicht in de aard, omvang en locatie van probleemlocaties en kan doelgericht aanpassingen doorvoeren.
Beschikbaar tegen kostprijs
Wegbeheerders die een vlotte start willen maken met de aanpak van enkelvoudige fietsongevallen, kunnen tegen kostprijs gebruik maken van de webtool. Neem hiervoor contact op met CROW-Fietsberaad.
